Η μακροβιότητά του εξασφαλίζεται μερικώς από τη μοναδική ιδιότητα του ίταμου να μην προσβάλλεται από ασθένειες στις ρωγμές που συμβαίνουν στον κορμό και τους κλάδους του, όπως όλα σχεδόν τα υπόλοιπα δένδρα, λόγω τοξικότητας. Η αξιοποίηση των συγκεντρώσεων τοξίνης μετά από σημαντικές έρευνες το έχει καταστήσει πολύτιμο στη φαρμακολογία. Σχεδόν όλα τα μέρη του φυτού είναι τοξικά, εκτός από το περικάρπιο. Η κύρια τοξίνη είναι το αλκαλοειδές ταξάνη, γνωστή διεθνώς ως ταξόλη (C47H51NO14 ). Τα συμπτώματα της προσβολής από την τοξίνη είναι κρυάδες, δύσπνοια, μυικοί σπασμοί, παροξυσμοί, καταρρεύσεις και τελικά καρδιακή ανεπάρκεια. Ωστόσο, ο θάνατος μπορεί να επέλθει τόσο σύντομα που τα συμπτώματα δεν είναι συχνά ορατά. Η θανατηφόρα δηλητηρίαση στον άνθρωπο είναι σπάνια και συμβαίνει μόνο σε περιπτώσεις κατάποσης μεγάλης ποσότητας τοξικών μερών του φυτού, σε αντίθεση με τα ζώα και ειδικότερα τα άλογα που είναι πολύ ευαίσθητα. Κατά συνέπεια κρίνεται επικίνδυνο και επιβάλλεται οι πολίτες να αποφεύγουν τυχόν αυτοσχέδιους πειραματισμούς στη χρήση μερών ή παραγώγων του συγκεκριμένου δένδρου.

Ο ίταμος απαντάται συχνά στους αυλόγυρους εκκλησιών της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας (ειδικά στην περιοχή της Νορμανδίας). Στην Ισπανία, και ειδικότερα στην περιοχή Αστούρια έχει έντονο θρησκευτικό συμβολισμό και απαντάται συχνά σε νεκροταφεία, εκκλησίες και τις κεντρικές πλατείες των χωριών. Σύμφωνα με τη μυθολογία μας ο ίταμος ήταν αφιερωμένος στις Ερινύες (the Furies), οι οποίες τιμωρούσαν τους ανθρώπους με τη χρήση του δηλητηρίου του. Η θεά του κυνηγίου Άρτεμις (Diana) χρησιμοποιούσε βέλη ποτισμένα σε δηλητήριο ίταμου. Με εντολή της μητέρας της Λητούς σκότωσε με αυτά τα βέλη τα παιδιά της Νιόβης, η οποία καυχιόταν για την πολυτεκνία της.

Στη φαρμακολογία η πρώτη χρήση του φυτού εντοπίζεται το 1021 ως καρδιακό φάρμακο. Στη σύγχρονη εποχή, εκχύλισμα των φύλλων του φυτού χρησιμοποιείται στα αντικαρκινικά φάρμακα. Στα κεντρικά Ιμαλάια, το φυτό χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των καρκίνων του μαστού και των ωοθηκών. Η ταξόλη έχει εγκριθεί ως αντικαρκινικό φάρμακο για τους καρκίνους των ωοθηκών, του μαστού και των πνευμόνων.

Ερευνητές του περασμένου αιώνα ξένοι και Έλληνες κάνουν αναφορές στον ίταμο της ελληνικής φύσης, στα χαρακτηριστικά του και αναφέρουν τους τόπους που φύονται, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται ο Ολυμπος και τα βουνά της Χαλκιδικής.

Τα διάφορα είδη ίταμου παγκοσμίως έχουν χαρακτηριστεί ως απειλούμενα είδη της αυτοφυούς χλωρίδας στον πλανήτη από τις διεθνείς συμβάσεις και το κόκκινο βιβλίο της IUCN. Ο κίνδυνος που επέβαλε την προστασία των ειδών ίταμου διεθνώς είναι η παράνομη αποφλοίωση για χρήση στη φαρμακολογία. Είναι σημαντικά μεγαλύτερες οι συγκεντρώσεις της ταξόλης στο φλοιό του δένδρου από εκείνες στα διάφορα άλλα μέρη του και κατά συνέπεια μεγάλος ο κίνδυνος να αποφλοιωθούν και να πεθάνουν ανεξέλεγκτα πολλά δένδρα.

Το 1999 το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης πραγματοποίησε απογραφή των δένδρων ίταμου στην Ελλάδα, με σκοπό να προστατευτούν πιο αποτελεσματικά. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής αυτής βρέθηκαν πληθυσμοί ίταμου σε 117 ελληνικά δάση σε απομονωμένες βουνώδεις περιοχές με ένα συνολικό αριθμό περίπου 10.000 δένδρων.

Πηγή: Δασαρχείο Χαλκιδικής