Λαδανιά (Cistus)

Περιγραφή

H Λαδανιά ( Κίστος) είναι ένας αυτοφυής χαμηλός, φρυγανώδης θάμνος που φύεται κυρίως στα ξηρά και βραχώδη μέρη της Μεσογείου, ιδαίτερα σε πολλά μέρη της Ελλάδας, κυρίως στην Κρήτη και στην Κύπρο. Τα φύλλα και οι βλαστοί του φυτού, κατά τους θερινούς μήνες, εκκρίνουν μια ρητινώδη ουσία, γνωστή με το όνομα αλάδανος ή λάδανο. Το λάδανο δεν πρέπει να συγχέεται με το λαύδανο, οπιούχο παρασκεύασμα (90% αλκοόλ και 10% όπιο) που χρησιμοποιείται ως κατευναστικό φάρμακο.

Σύμφωνα με τους σύγχρονους βοτανοθεραπευτές, το λάδανο έχει αντιφλεγμονώδη και αντιδιαρροϊκή δράση, είναι σπασμολυτικό, αποχρεμπτικό και αντικαταρροϊκό. Έχει καταπραϋντικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται για την αϋπνία, τη διάρροια και τον πονόδοντο.

Η καταπληκτική ιστορία της λαδανιάς

Κατά την μυθολογία λέγεται ότι έγινε ένα συμβούλιο πάνω στον Όλυμπο όπου οι Θεοί καθόρισαν ποια φυτά θα είναι θεραπευτικά. Οι θεοί όρισαν ότι η Λαδανιά θα θεραπεύει τους πολεμιστές που πληγώθηκαν στη μάχη. Αυτό ενόχλησε τις θεές, επειδή ήταν σίγουρες ότι το φυτό με τα λεπτά ρόδινα άνθη θα ήταν καταλληλότερο για την ομορφιά - εσωτερικά και εξωτερικά. Το αποτέλεσμα ήταν ότι στον Κίστο δόθηκαν και οι δύο ιδιότητες, θεραπευτική και καλλυντική.

Ο πρώτος λαός που προχώρησε στην συλλογής της ρητίνης του κίστου ήταν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. Το χρησιμοποιούσαν στην ταρίχευση (στις μούμιες) και το έκαιγαν σαν λιβάνι στους ναούς.

Στον Μινωϊκό πολιτισμό υπάρχουν ενδείξεις χρήσης του ως καλλυντικό και θεραπευτικό, ενώ αναφορές υπάρχουν και στον Ηρόδοτο. Ο Διοσκουρίδης αναφέρεται στον αλάδανο και στις στυπτικές, θερμαντικές, και μαλακτικές ιδιότητες του. Η λαδανιά αποτελεί ένα από τα σαράντα συστατικά που απαιτούνται για την παρασκευή του Άγιου Μύρου. Ο Ρωμαίος ιατρός Celsus αναφέρει τη χρησιμοποίηση της ρητίνης της λαδανιάς, ως έμπλαστρο σε κακοήθη σαρκώματα. Την ρητίνη της λαδανιάς την χρησιμοποιούν οι Άραβες ως θυμίαμα, ενώ ο Πέρσης ιατρός Αβικέννας την χρησιμοποιεί για την αποσκλήρυνση του στομάχου και εντέρου και με τη μορφή αλοιφής για τη θεραπεία του σπλήνα. Στο Μεσαίωνα θεράπευε την πανώλη, ενώ στην Αναγέννηση κυκλοφορούσαν αρωματικά χώρου με κύριο συστατικό το λάδανο.

Ένα ανθεκτικό βότανο

Η λαδανιά επιβιώνει καλύτερα στο μεσογειακό κλίμα, χάρη εν μέρει στο ότι τα φύλλα της είναι ικανά για εποχιακό διμορφισμό. Αυτό σημαίνει ότι το φυτό είναι σε θέση να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες εποχές της Μεσογείου - από πολύ ζεστά καλοκαίρια έως δροσερούς και υγρούς χειμώνες, ακόμη και παγετό.

Όταν υπάρχει λιγότερο νερό κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το φυτό μπορεί να αναπτύξει φύλλα που είναι πέντε φορές μικρότερα από αυτά που εμφανίζει το χειμώνα. Αυτές οι συστάδες φύλλων βοηθούν το φυτό να παραμείνει ενυδατωμένο ακόμα και όταν το νερό είναι λιγοστό.

Θεραπευτικές ιδιότητες:

Ο Κίστος έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες από οποιασδήποτε φυτό στην Ευρώπη, με εκπληκτική ικανότητα καταστροφής των ελευθέρων ριζών καθώς επίσης και υψηλή αντιοξειδωτική δραστηριότητα. Ο βλαστός και τα φύλλα περιέχουν βαλσαμώδη ρητινική αρωματική ύλη, το λάδανο.

Στη ρητίνη του κιστού περιέχονται οργανικές ενώσεις που ονομάζονται λαμβανικά διτερπένια, οι οποίες σύμφωνα με μελέτες παρουσιάζουν αντιμικροβιακή και κυτταροστατική δράση (εμποδίζουν δηλαδή τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και τελικά αποτρέπουν τη δημιουργία όγκων).

Το τσάι της λαδανιάς είναι τρείς φορές πιο υγειές από όσο το πράσινο τσάι.
Προστατεύει την καρδιά 4 φορές περισσότερο από το κόκκινο κρασί και είναι αντιοξειδωτικό 20 φορές ισχυρότερο από τον φρέσκο χυμό λεμονιών.
Αποτοξινώνει τα βαριά τοξικά μέταλλα που προέρχονται από τον καπνό των τσιγάρων, των οδοντικών σφραγισμάτων και της περιβαλλοντολογικής μόλυνσης.
Ενισχύει το ανοσοποιητικό, βοηθάει τις μυκητισιακές μολύνσεις όπως την κάντιντα και άλλες μορφές, το κολοβακτηρίδιο, και το ελικοβακτήριο του πυλωρού και βελτιώνει την ευαίσθητη ισορροπία των χρήσιμων βακτηρίων στο έντερο την βακτηριακή πανίδα. Για προβλήματα στα ούλα κάνουμε γαργάρες και πίνουμε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα. Είναι αποτελεσματικό για τους ιούς της γρίπης όπως των πτηνών.Ανακουφίζει σε προβλήματα του στομάχου, του εντέρου και δρα κατά της παχυσαρκίας. Είναι καταπραϋντικό, στυπτικό, σπασμολυτικό, κατά της αϋπνίας, ελαττώνει τα συμπτώματα της βρογχίτιδας, και είναι αναλγητικό. Είναι καλό να χρησιμοποιείται προληπτικά για την αποφυγή κρυολογήματος και άλλων ασθενειών.

Ρίχνετε 1 κουταλιά λάδανο σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνετε σκεπασμένο για 15 λεπτά. Σουρώνετε και πίνετε ένα φλιτζάνι το πρωί και ένα το βράδυ.

Συγκομιδή λαδανιάς

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρων ο μοναδικός τρόπος με τον οποίο συνέλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες τη ρητίνη που εκκρίνουν οι βλαστοί και τα φύλλα του φυτού.

Όταν οι κατσίκες ή τα πρόβατα έβοσκαν κοντά σε πληθυσμούς κίστου, στο μαλλί τους προσκολούνταν η ρητίνη του φυτού, την οποία την αποκολλούσαν προσεκτικά και την έβραζαν με νερό. Έτσι κατά τον βρασμό του νερού η καθαρή ρητίνη ανερχόταν στην επιφάνεια του και μπορούσαν να την συλλέξουν. Όλη αυτή η διαδικασία οφείλεται στους αρχαίους Έλληνες που επιθυμούσαν να συλλέξουν το πολύτιμο και σπάνιο λάβδανο - δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε το πόσο πολύτιμος ήταν, με μια τόσο εντατική διαδικασία συλλογής!

Στη σύγχρονη εποχή, οι τεχνικές συλλογής λάβδανου έχουν εξελιχθεί για να γίνεται πιο εύκολα η διαδικασία, δεν απέχουν όμως πολύ από του τρόπους που χρησιμοποιούνταν κατά την αρχαιότητα. Στην εποχή μας το λάβδανο συλλέγεται για εμπορικούς σκοπούς μόνο στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο χωριό Σίσες του νομού Ρεθύμνου. Εκεί οι ντόπιοι συλλέγουν το λάβδανο με την χρήση μιας ξύλινης κατασκευής, το αργαστήρι, το οποίο έχει πλαστικά λουριά δεμένα πάνω του. Με το αργαστήρι, χτυπάνε τα φυτά της λαδανιάς και η ρητίνη (λάβδανο) που εκκρίνεται προσκολλάται στα λουριά. Στην συνέχεια, τα λουριά αφήνονται στον ήλιο ώστε να μαλακώσει η μαύρη πάστα λάβδανου και με την βοήθεια ενός άλλου εργαλείου που ονομάζεται ξυστρί, τον συλλέγουν.